Նժդեհի մասին հարցի պատասխանը. վարչապետ
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը երեկ ընդունել է մի խումբ ռուս լրագրողների եւ պատասխանել նրանց հարցերին:
ՀՀ վարչապետի աշխատակազմի լրատվական ծառայությունից հայտնում են, որ առաջին հարցով անդրադարձ է եղել Գարեգին Նժդեհի մասին հարցին: Հարցն ու պատասխանն ամբողջությամբ ներկայացնում ենք ստորեւ.
Ստանիսլավ Սմագին, «Նովոռոսիա» լրատվական գործակալություն — Նախևառաջ ուզում ենք շնորհակալություն հայտնել ջերմ ընդունելության համար, որը, ըստ հայկական ավանդույթի, գերազանցում է բոլոր սպասումները: Հետևաբար, մենք հույս ունենք, որ սա վերջին անգամը չէ: Կարծում եմ, որ շատ ջերմ և դրական բաներ կասվեն ջերմ պահերի մասին, այնպես որ սկզբում ես կցանկանայի սկսել մի հարցից, որը հակասական երանգ ունի և այժմ մեզ բաժանում է, և, կարծում եմ, մենք մեծամասամբ եկել ենք այստեղ այս հարցը պարզաբանելու: Խոսքը Գարեգին Նժդեհ գործչի նկատմամբ վերաբերմունքի մասին է: Ռուսների մեծամասնության համար նա այնքան էլ անվիճելի գործիչ չէ, իսկ հայերի մեծ մասի համար նա ազգային հերոս է: Մենք արդեն մի քանի հանդիպումներ ենք ունեցել այստեղ և բարձրացրել ենք այս հարցը, և պատասխանները տատանվում էին։ Մի մասը պնդում է, որ իրենց համար այս հարցը լուծված է, նա ազգային հերոս է, և այստեղ հարցեր չկան։ Նրանք ասում են՝ եթե ուզում եք, ինքներդ զբաղվեք ձեր վերաբերմունքով: Նրանք ասում են, որ սա այս խնդրի ադրբեջանական կողմի ահագնացումն է, ուստի անհրաժեշտ չէ լուից փիղ սարքել: Մյուսներն ասում են, որ սկզբունքորեն այս հարցը պարզապես պետք չէ բարձրացնել: Բայց, ինչպես ասում են, լուից փիղ սարքելու համար նախ պետք է լուն լինի: Հասկանալի է, որ յուրաքանչյուր երկիր ունի պատմության իր մեկնաբանությունը, սա լիովին նորմալ է, կա այդ մեկնաբանությունների բախման խնդիր, սա նույնպես նորմալ է: Բայց մեր երկրների միջև հարաբերություններն անցյալում, ներկայում և ապագայում այնքան տաք, այնքան ընկերական, դաշնակցային են, այնքան շատ բան է մեզ միավորում, որ այդ քիչ վիճելի բաժանարար հարցերը, կարծես, պետք է միասին լուծվեն: Այսինքն՝ միգուցե կա մի ճանապարհ, որպեսզի ինչ-որ կերպ միասին լուծենք այս հարցը: Ասենք, ստեղծեք պատմաբանների, հասարակական գործիչների, քաղաքագետների համատեղ հանձնաժողով, որը խորը, համապարփակ, երկկողմանի կվերլուծի այս հարցը և կգտնի մի modus vivendi: Ընդհանրապես, կա՞ն տարբերակներ այս խնդրի լուծման համար, բացի դրան չանդրադառնալուց:
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան — Շատ շնորհակալ եմ հարցի համար: Անկեղծ ասած, ես երբեք չեմ բախվել այս խնդրի հետ Ռուսաստանի հետ մեր հարաբերություններում, ես երբեք չեմ առնչվել այս խնդրին, երբեք մեր հարաբերություններում և մեր խոսակցություններում, բանակցություններում, ես այդ մասին երբևէ չեմ լսել մեր ռուս գործընկերներից: Անկեղծ ասած, ես կարծում էի, որ այս հարցն Ադրբեջանի հետ մեր հարաբերությունների օրակարգում է, քանի որ առաջին անգամ բախվել եմ այս խնդրին, և դա անսպասելիորեն տեղի է ունեցել Աշխաբադում՝ ԱՊՀ գագաթնաժողովի ժամանակ, և, անկեղծ ասած, զարմանալի է որ այս հարցը կա նաև Ռուսաստանի հետ մեր հարաբերություններում:
Համենայն դեպս, ոչ ոք մեր ռուս գործընկերների հետ զրույցի ընթացքում ընդհանրապես չի հնչեցրել Գարեգին Նժդեհի անունը: Ինչ վերաբերում է Գարեգին Նժդեհի անձին: Իհարկե, Աշխաբադում ես շատ բան խոսեցի այս մասին: Դուք ասում եք՝ եկեք ստեղծենք հանձնաժողով: Գիտեք, տարօրինակ կլիներ, եթե Ռուսաստանի հետ հանձնաժողով ստեղծեինք՝ ուսումնասիրելու մեր սեփական պատմությունը: Որտեղի՞ց է հայտնվել Գարեգին Նժդեհ անունը մեր պատմության մեջ: Նրա անունը հայտնվեց մայիսյան հերոսամարտերից, որոնց արդյունքում ստեղծվեց մեր ժողովրդի պատմության մեջ առաջին հանրապետությունը`1918-ին Հայաստանի Առաջին Հանրապետությունը: Ի դեպ, Հովհաննես Բաղրամյանը նույնպես մասնակցել է այդ մարտերին: Նրանք փաստորեն կողք-կողքի կռվել են իրենց հայրենիքի համար, և արդյունքում Հովհաննես Բաղրամյանը դարձավ Խորհրդային Միության մարշալ, Խորհրդային Միության կրկնակի հերոս: Մեզ համար Գարեգին Նժդեհը և Հովհաննես Բաղրամյանը նույն սերումն ունեն, որպես մեր պատմության գործիչներ: Այսինքն՝ նրանք պայքարում էին Հայաստանի համար, հայերի համար, և նրանք փորձում և անում էին հնարավոր ամեն ինչ իրենց ժողովրդին Հայոց ցեղասպանությունը կազմակերպած թուրքերից պաշտպանելու համար:
Հիմա շատ են խոսում, որ, օրինակ, նրա մասին, որ Գարեգին Նժդեհը ինչ-որ շփում է ունեցել Երրորդ Ռեյխի հետ: Մոլոտովը նույնպես շփում ուներ Երրորդ ռեյխի ներկայացուցիչների հետ: Եկեք ստեղծենք համատեղ հանձնաժողով և ուսումնասիրենք, թե ինչ է տեղի ունեցել այնտեղ, ինչ է տեղի ունեցել «Մոլոտով-Ռիբենտրոպ» պակտի ժամանակ: Ռուսաստանում ինչ-որ մեկը դատապարտե՞լ է այդ գործողությունները: Ինչո՞ւ ոչ։ Եթե ցանկանում ենք սկսել, ապա սկսենք Մոլոտովից: Ի՞նչ արեց նա: Ինչո՞ւ։ Ի՞նչ են նրանք պայմանավորվել: Եվ ի՞նչ էր անում Ստալինը: Արդյո՞ք նա որևէ գաղափար ուներ, թե ինչ էին նրանք բանակցում այնտեղ: Մեզ համար ոչ մի հարց չկա, թե ով էր Գարեգին Նժդեհը: Գարեգին Նժդեհը նա է, ով ապագա մարշալ Բաղրամյանի հետ կռվել է իր հայրենիքի համար:
