Վեցերորդ սերնդի կամ ապագա պատերազմների հիմնական միտումները. Արծրուն Հովհաննիսյան
Հակիրճ
Պետություններն ու բանակները կանգնած են պատերազմի էության արմատական փոփոխության եզրին, որի գործընթացքի մեկնարկը տրված է: Ապագա պատերազմներին նվիրված ուսումնաիրություններն ու հետազոտությունները այսօր հիմնականում ցավոք կենտրոնացած են տեխնոլոգիական զարգացման վրա ։ Արմատական փոփոխության հիմքը կազմում է «Չորրորդ արդյունաբերկան հեղափոխությունը»` որի ամենամեծ առանձնահատկությունը լինելու են պետությունից ազատ ու հզոր տնտեսավարողները, արհեստական բանականությունը, ամենակարող ցանցերը, այլընտրանքային էներգիայի աղբյուրերն ու նանոտեխնոլոգիաները։ Տեխնոլոգիանների զարգացումը, աշխարհաքաղաքական փոփոխությունները և դեմոգրաֆիան արագորեն փոխում են հասարակությունների մտածելակերպն ու նպատակները, տնտեսությունները և պատերազմի վարման գործիքակազմը: Նրանք նաև փոփոխություններ են կատարում այն հարցում, թե ինչու՞, ինչպե՞ս և որտեղ են մղվելու պատերազմները, ովքեր են մասնակցելու դրանցում: Տեղեկատվության (ինչպես նաև ապատեղեկատվության) ավելացված հսկայական արագությունն ու գլոբալ հասանելիությունը լայն շերտերին նույնպես աննախադեպ ազդեցություն կունենան ինչպես հակամարտող կողմերի ուժերի, այնպես էլ միմյանց դեմ պայքարի տրամադրությունների եւ եղանակների վրա:
Գործողությունների թատերաբեմում գտնվող զորքերը պետք է գիտակցեն այն փաստը, որ նրանք կգործեն հասարակության կողմից իրական ժամանակում մշտադիտարկման ներքո, հակառակորդի մշտադիտարկման և հեռահար տարածությունից զանգվածային գերճշգրիտ հարվածներով տարածքի մեծ մակերեսների խոցման պայմաններում:
Ապագա պատերազմները կարող են լինել միմյանցից առանձին կամ միասնական վարվող գործողությունների ամբողջություն։ Այդ գործողությունները կարող են լինել ֆիզիկական երեք միջավայրերում, կիբերմիջավայրում եւ տեղեկատվահոգեբանական միջավայրում, որն այսօր անվանում են նաեւ «Կոգնիտիվ» միջավայր։ Միմյանցից առանձին վարվող գործընթացները, երբեմն փափուկ ուժի, գաղափարական ու համոզմունքային խեղումների ներգործությունը, նուրբ ռազմական միջամտություններն ու լայնածավալ մարտական գործողությունները, որ այսօր անվանվում են «Հիբրիդային», կդառնան սովորական եւ միաժամանակյա գործընթացներ։
1. Պատերազմները որպես քաղաքական, վերջիններս էլ որպես տնտեսական հարաբերությունների գործիքներ կշարունակեն արագանալ, կստանան ավելի մեծ թափ եւ դինամիկա։ Պետությունները, վերպետական կառույցներն ու դրանց դաշինքներն իրենց գործողությունները նորից կիրականացնեն հիմնականում ռազմավարական մակարդակում, իսկ ներքեւում դրանք կվստահեն հաճախ ավելի փոքր, տարբեր պետական եւ մասնավոր կազմակերպություններին։ Այդ ամենը թույլ կտա լինել ավելի արագ եւ ավելի ճկուն։ Կհաղթեն ավելի արագ գործողները, որոշումների հարցում ավելի ճկունները եւ ինքնուրույն համակարգերը։
2. Կվերանան սահմանների հստակ շեշտադրումը՝ պատերազմի և խաղաղության, կոմբատանտի ու խաղաղ բնակչի, գուցե նույնիսկ մարդկանց և մեքենաների, քանի որ ռոբոտներն ու կիսառոբոտները կկիրառվեն համատեղ, մեծ ինտեգրումներով։
3. Մարդու ներաշխարհի վրա ազդելու գործիքակազմը այնքան կզարգանա, որ տեղեկատվահոգեբանական գործողությունները կվերաճեն «Կոգնիտիվ պատերազմի» կամ «վեցերորդ հարթության գործողությունների»։ Հիմնական թիրախը կլինի խաղաղ բնակչությունը, որի մտքի կառավարումն էլ կորոշի պատերազմի իմաստը, ընթացքն ու ելքը։
4. Ռազմագիտության դասական բաժանումը երեք մակարդակի կվերանա, միտումներն արդեն հստակ են։ Մարտավարական փոքր խմբերը, մեկ մարտական միավորը, տանկը, նավը եւ այլն, կայծակնային արագությամբ կարող են լուծել ռազմավարական խնդիրներ։
5. Նույն ժամանակ սակայն ավելի կմեծանան շտաբների եւ ղեկավարման օրգանների դերը, ավելի բարձր աստիճանի շտաբները կղեկավարեն ավելի փոքր աստիճանի մարտական միավորների գործողությունները։
6. Հակամարտություններում որոշիչ հարցերից մեկը կլինի հակառակորդին (նրա մտահղացումների) հայտնաբերման արագությունը, տեղեկատվության հավաքում-մշակում-որոշումների կայացման և գործողությունների արագությանը: Որոշումների կայացման ժամանակը ավելի է կրճատվելու հրամանատարի որոշումը դարձնելով ոչ թէ արձագանք ընթացող իրավիճակին, այլ նախապատրաստություն կանխատեսվող իրավիճակին։ Այսինքն պետք է կայացվի որոշում սպասվող գործողության համար, ապագայի համար ։
7. Մարտական գործողությունները զուգահեռ կամ փոխկապակցված կիրականացվեն բոլոր չորս հարթություններում նույն ինտենսիվությամբ, ավելին վիրտուալ հարթության գործողությունները կլինեն ավելի շատ քան այլ հարթության գործողությունները։ Օդային հարթությունը կհասնի մինչեւ տիեզերական բարձրություններ, իսկ ծովայինը կիջնի մինչեւ կիլոմետրեր խորության վրա։
8. Տարբեր հարթությունների օպերացիաների հիմնական մասը կլինեն համակցված, միմյանց շաղկապված և պարտադիր չէ, որ իրականացվի նույն ժամանակում: Առաջատար բանակները մարտական գործողությունների ընթացքում մարդկային ռեսուրսների ընդգրկումը կձգտեն հասցնել նվազագույնի, կամ գոնե հեռահար միջամտությամբ, որին կօգնեն մոդուլային հիմքով կառուցված տարբեր ռոբոտացված ռազմական տեխնիկաները, նախատեսված գործելու տարբեր միջավայրերում (ցամաքում, օդում, ջրում կամ համատեղված) համալրված կրակային մեծ խտություն և դիպուկություն ապահովող տարբեր կրակային, հարվածային միջոցներով, որոնք օժտված կլինեն հնարավորինս բարձր արհեստական բանականությամբ՝ մարդկային միջամտության գործոնը հասցնելով նվազագույնւ (ինչքան էլ միջազգային տարբեր մարդասիրական օրենքներ խստացվի): Ռոբոտները լայն տեղ կգրավեն մարդկանց հետ մեկտեղ, հատկապես հատուկ զորատեսակներում.
9. Ցամաքային զորատեսակները մեզ հայտնի տեսքով գրեթե լիովին կվերանան, հետեւակ, զրահատեխնիկա, հրետանի, սակրավոր, կապավոր կդառնան մեկտեղված գործող զորախմբերի բաղկացուցիչներ։ Օրինակ մեկ բրիգադի կազմում կգործեն բոլորը հավասարապես, այդ թվում նաեւ օդային գերակայության գործիքակազմն էլ։
10. Մարտը եւ բախման բոլոր ձեւերը կդառնան մաքուր էլեկտրակրակային, որում մեծ դեր կստանան նաեւ էլեկտրամագնիսական միջոցներն ու մարտական լազերները։
11. Օդային գերակայությունը կմնա որոշիչ, ավելին այն ավելի մեծ դեր կունենա, քանի որ հնարավոր կլինի այն ապահովել ոչ միայն օդուժի զորատեսակով։ Ամեն մի մարտական միավոր կապ կունենա ՕՀՄ-ների հետ, ավելին սեփական միջոցներով օդից կարող է հարվածել։ Հրետանին, տանկը կամ սովորական զինվորը իր ուսից կարող է բաց թողնել ՕՀՄ-ների երամ։
12. Զինատեսակները կլինեն արհեստական բանականությամբ, ինչը թույլ կտա հետախուզության և հարվածի խնդիրները ավտոմատացնել։ Հարթակ հանդիսացող զենքերը կունենան իրենց նշանակետերի ցանկը եւ համապատասխան շրջանում ազատորեն որս կկատարեն, հրամանատարին ազատելով ավելորդ որոշումներից, իսկ արդյունքները հրամանատարին կիրազեկվի ցանցի միջոցով։ Արհեստական բանականությունը ՌԷՊ-ի դերը կփոխի։
13. Զորքերի համար դասական խրամատավորումը կվերանա, պաշտպանական բնագծերը կարող են վերանալ, փոխարենը կկիրառվի օջախային պաշտպանությունը։ Հանգույցները կդառնան որոշիչ պայքարի հատվածներ։
14. Նույն ժամանակ սակայն փոքր, թեթեւազեն , տարբեր նոր միջոցների շնորհիվ, անգամ թռչող, արագաշարժ ստորաբաժանումները կմնան շատ կարեւոր։ Մարդկանց ֆիզիակական, կրակային, տեղագրական, եղանակային պատրատվածությունը չափազանց կարևոր է լինելու։ Էքզոսկիլետներն ու անհատական թռիչքային սարքերը մարդկանց համար կարող են դառնալ նաև անհատական պաշտպանական միջոցներ։ Հիմնական մարտավարական միավորը կարող է դառնալ ուժեղացված դասակը կամ վաշտը, որի կազմի կեսը կարող են լինել ռոբոտները։
15. Զինատեսակները կլինեն նաեւ նանոտեխնոլոգիաների հիմքով, ինչը թույլ կտա նույն զինատեսակը ադապտացնել տարբեր եղանակային, կլիմայական ու աշխարհագրական պայմաններին։ Օրինակ հրետանին կարող է իր հեռահարությունը ավելացնել տասնապատիկ անգամներ։
Նանոտեխնոլոգիաները եւ բիոնանոտեխնոլոգիաները կարող են թույլ տալ մարդկանց օգտագործել հատուկ մարմնի մասեր՝ օրինակ երրորդ ձեռք, վեցերորդ մատ եւ այլն, արագ վերականգնել կորցրած մարմնի մասը։
Նանոտեխնոլոգիաների շնորհիվ հնարավոր կլինի արագ վերականգնել եւ արտադրել մարտական ու տեխնիկական կորուստները։ Խոցված մարտական տեխնիկա, լրիվ նորի արտադրություն եւ այլն։
Էներգիայի նոր աղբյուրների ադապտացումը կարող է թույլ տալ ավելի փոքրացնել մարտական սարքերը, դրանք դարձնելով գրեթե չլիցքավորվող միավորներ ։
16. Զինատեսակների մեծ մասը չափերով կփոքրանա, սակայն կրակային կամ ավերածության ներուժը կմեծանա։ Մեծ տանկերի ու զրահամեքենաների փոխարեն կհայտնվեն փոքր, հեռակառավարմամբ գործող փոքր մեքենաների ոհման, մեծ քանակով, որոնք կգործեն ցանցային սկզբունքով ու համակարգված հարձակում կգործեն թշնամում վրա։ Մեծ ԹՍ-ների փոխարեն կհայտնվեն փոքր ԹՍ-ներ եւ այլն։ Հրետանանու տրամաչափը կարող է փոքրանալ, սակայն հզորությունը մեծանալ։ Նոր զինատեսակների փոքրությունը միանգամից անիմաստ կդարձնի ներկայիս հազարավոր զինատեսակներ, հատկապես հակատանկային եւ հակաօդային միջոցները։
17. Արդեն առաջատար երկրների հիմնականում նավատորմում կիրառվող էլեկտրամագնիսական զինատեսակները, որոնք դեռ մեծ էներգիայի աղբյուրներ են պահանջում, ժամանակի ընթացքում կփոքրանան եւ հնարավոր կլինի առանց պայթուցիկ նյութերի, կինետիկ հարվածով մեծ ավերածություններ առաջացնել։
18. Զինատեսակներն ու մարտական միավորները կկիրառեն նաեւ հոլոգրաֆիկ, «3D» պատկերներ, որոնք կօգնեն հակառակորդին մոլորեցնել ու կեղծ տվյալներ տալ։ Օրինակ հինգ մարտական ինքնաթիռների կամ ԱԹՍ-ների հետ միասին կթռնեն նույնքան հոլոգրաֆիկ կեղծ սարքեր։ Նույնը կարող է լինել ցամաքային եւ ծովային հարթության մեջ։ ՌԷՊ-ի եւ ռադիակլանման համար կհայտնվել լրացուցիչ խնդիրներ, բացահայտել իրական թիրախները հոլոգրաֆիկ թիրախներից։
19. Վեցերորդ սերնդի պատերազմ վարելու հնարավորություն ունեցող պետությունները անհրաժեշտության դեպքում պետք է ունակ լինեն նաև վարելու նախորդ պատերազմասերունդների որոշ գործիքակազմերով: Նոր սերնդին տիրապետող երկրները միշտ էլ նախորդ սերնդի գործիքակազմին տիրապետել են։
20. Բոլոր այս հնարավորություններին տիրապետող երկրները, դաշինքներն ու կազմակերպությունները իրենց տասնապատիկ առավելություններով եւ հակառակորդ ուժին վերահսկելու լիարժեք ունակություններով կարող են հասցնել զինաթափող հարվածներ։ Նման պատերազմները կսկսվեն ու կավարտվեն շատ արագ, զոհերի քանակը զգալի կնվազի։
-
-
